• Metastatik renal hücreli karsinom, vücuda yayılmış bir tür böbrek kanseridir. Böbrek hücrelerinin kontrol dışı büyümeye başlayarak bir kitle oluşturması sonucunda gelişir.¹

• Bazen kanserli hücreler ana tümörden ayrılarak vücudun başka yerlerine yayılırlar. Buna metastaz denir.² Bu şekilde metastaz yapmış böbrek kanserine metastatik renal hücreli karsinom denir.¹

  

1. Kidney Cancer. https://www.cancer.net/cancer-types/kidney-cancer/view-all (Erişim Tarihi: 15.12.2020).

2. What is Metastasis. https://www.cancer.net/navigating-cancer-care/cancer-basics/what-metastasis (Erişim Tarihi: 15.12.2020).

ONC 2062 (Ocak 2021)

• Tütün/sigara içmek: Sigara içmek, içilen sigara miktarıyla doğru orantılı olarak böbrek kanseri riskini artırır.¹ Böbrek kanseri vakalarının %25-30’undan sigaranın sorumlu olduğu düşünülmektedir.² Sigarayı bıraktığınızda ise risk azalacaktır, ancak hiç sigara içmemiş birinin risk seviyesine ulaşmanız yıllar sürebilir.¹

• Yaş ve cinsiyet: Böbrek kanseri sıklıkla 50-70 yaş arasında ve erkeklerde kadınlara göre 2-3 kat daha fazla görülür.²

• Aşırı kilo: Aşırı kilolu insanlarda böbrek kanseri riski artmıştır. Bu kişilerde kansere neden olabilecek hormonal değişiklikler gelişebilir.¹ 

• Tansiyon yüksekliği: Erkeklerde tansiyon yüksekliği böbrek kanseri riskini artırabilir.² 

• Kronik böbrek hastalığı ve diyaliz: Böbrek fonksiyonlarında azalma ve uzun süreli diyaliz durumlarında risk artabilir.²

• Kadmiyuma maruz kalmak: Pillerde, boyalarda ve kaynak malzemelerinde bulunabilen kadmiyumun riski artırdığı bazı çalışmalarda gösterilmiştir.² 

• Genetik risk faktörleri: Von Hippel-Lindau sendrom, herediter papiller renal hücreli karsinom, Birt-Hogg-Dubé sendromu gibi bazı genetik durumların böbrek kanseri riskini artırma olasılığı vardır. Tüm vakaların sadece %5’i genetik kökenlidir.²

• İlaçlar: Bazı ağrı kesicilerin ve idrar söktürücü ilaçların yüksek miktarda kullanımı böbrek kanseri riskini artırabilir.²

1. Kidney Cancer Causes, Risk Factors, and Prevention. https://www.cancer.org/content/dam/CRC/PDF/Public/8660.00.pdf (Erişim Tarihi: 15.12.2020).

2. Kidney Cancer. https://www.cancer.net/cancer-types/kidney-cancer/view-all (Erişim Tarihi: 15.12.2020).

ONC 2062 (Ocak 2021)

Böbrek kanseri başlangıçta sıklıkla herhangi bir belirtiye neden olmaz. Çoğu zaman tümör yayıldıktan sonra çeşitli belirtiler ortaya çıkar.¹

• İdrarda kan

• Bel veya böğür bölgesinde ağrı ya da baskı hissi

• Karında şişlik

• Ayaklarda ve bacaklarda şişlik

• Tansiyon yüksekliği

• Anemi (kansızlık)

• Halsizlik

• İştah kaybı

• Nedensiz kilo kaybı

• Nedensiz tekrarlayan ateş
   

  
   

1. Kidney Cancer. https://www.cancer.net/cancer-types/kidney-cancer/view-all (Erişim Tarihi: 15.12.2020).

ONC 2062 (Ocak 2021)

• 2020 yılı itibariyle tüm dünyada toplam 431.000 civarında renal hücreli kanser hastası bulunmaktadır. 2040 yılında bu sayının 666.000’i geçmesi beklenmektedir.¹

• Türkiye’de ise 2020 yılında 5.130 olan renal hücreli kanser vakası sayısının 2040 yılında 8.090 olacağı tahmin edilmektedir.²

• Türkiye’de 2016 raporuna göre böbrek kanserli kadın hasta sayısı erkek hasta sayısının yaklaşık yarısı kadardır.³
   

  
   

1. Estimated number of new cases from 2020 to 2040, Global. https://gco.iarc.fr/tomorrow/en/dataviz/isotype?cancers=29&single_unit=50000&types=0 (Erişim Tarihi: 17.12.2020).

2. Estimated number of new cases from 2020 to 2040, Turkey. https://gco.iarc.fr/tomorrow/en/dataviz/isotype?cancers=29&single_unit=500&types=0&populations=792 (Erişim Tarihi: 17.12.2020).

3. Türkiye Kanser İstatistikleri 2016.

ONC 2062 (Ocak 2021)

Böbrek kanseri tanısı için fizik muayenenin yanı sıra çeşitli testler kullanılmaktadır:¹

• Kan ve idrar testleri.

• Böbrekler ve etrafındaki tüm yapıların görüntülenmesi için kullanılan direk grafi, bilgisayarlı tomografi (BT), manyetik rezonans (MR), ultrasonografi, sistoskopi gibi görüntüleme yöntemleri.

• Saptanan kitleden küçük bir parça alınarak mikroskop altında detaylı incelenmesini sağlayan biyopsi.    
   

  
   

1. Kidney Cancer. https://www.cancer.net/cancer-types/kidney-cancer/view-all (Erişim Tarihi: 15.12.2020).

ONC 2062 (Ocak 2021)

Böbrek hücreli kanser, böbrek kanserlerinin en sık rastlanan türüdür. Böbrek kanserlerinin yaklaşık %90’nını oluşturur.
Alt tipleri:

• Berrak hücreli karsinom: %70

• Berrak hücreli dışı karsinom türleri:

  • Papiller böbrek hücreli kanser: %10

  • Kromofob böbrek hücreli kanser: %5

  • Nadir türler (%1’den daha düşük oranda)

    

1. About Kidney Cancer. https://www.cancer.org/content/dam/CRC/PDF/Public/8659.00.pdf  (Erişim Tarihi: 15.12.2020).

ONC 2062 (Ocak 2021)

• Fuhrman derecelendirmesi, böbrek kanseri hücrelerinin laboratuvarda incelenmesiyle belirlenir.

• Bu derecelendirme, normal bir böbrek hücresinin kanser hücresine ne kadar benzediğine bakılarak yapılır.

• Böbrek hücreli kanserler 1'den 4'e kadar derecelendirilir.

• 1. derecede böbrek kanseri hücresi, normal böbrek hücresine benzer. Bu kanserler genellikle yavaş gelişir ve yayılım gösterir.

• 4. derecede böbrek hücreli kanser hücresi normal böbrek hücresinden oldukça farklıdır ve kanser daha kötü seyreder.

• Kısaca özetleyecek olursak Fuhrman derecesi ne kadar yüksek olursa hastalığın seyri de o kadar olumsuz ilerler.
   

   

1. Kidney Cancer Early Detection, Diagnosis, and Staging. https://www.cancer.org/content/dam/CRC/PDF/Public/8661.00.pdf (Erişim Tarihi: 15.12.2020).

ONC 2062 (Ocak 2021)

Evreleme, kanserin yerini, yayılıp yayılmadığını ve vücutta nereleri etkilediğini anlamak için uygulanır. Evreleme için çeşitli testler yapılarak sonuçları incelenir. Kanserin evresini bilmek, nasıl bir seyri olacağı, hangi tedavilerin daha uygun olacağı ve iyileşme şansı ile ilgili önemli bilgiler verir.¹
 

1. Kidney Cancer. https://www.cancer.net/cancer-types/kidney-cancer/view-all (Erişim Tarihi: 15.12.2020).
 

ONC 2062 (Ocak 2021)

• Çoğu hastada böbrek kanseri için temel tedavi kanserin cerrahi yolla çıkarılmasıdır. Kanser yayılmış bile olsa tümörün çıkarılması, daha uzun yaşam süresi, ağrı ve kanama gibi belirtilerin azaltılması gibi faydalar sağlayabilir.¹

• Cerrahi dışında hedefe yönelik tedaviler ve bağışıklık sistemini güçlendiren tedaviler gibi sistemik olarak uygulanan ilaç tedavileri bulunmaktadır.¹

Uygulanacak tedavi, hastalığın evresi ve bazı diğer faktörler göz önünde bulundurularak seçilir. Farklı tedavi yöntemleri birlikte kullanılabilir.¹

• Cerrahi Tedavi (nefrektomi): Bu işlem böbreklerin ve etrafındaki dokuların çıkarılması işlemidir. Açık veya kapalı ameliyat olarak yapılabilir. Kanserin evresine ve yerleşimine göre bazen böbreğin tamamı çıkarılırken, bazen de sadece bir kısmı çıkarılabilir. Çevre dokulara yayılım varsa o dokular da çıkarılabilir.¹

• Radyoterapi: Yüksek doz radyasyonla kanserli hücrelerin öldürülmesi hedeflenir. Sıklıkla kanser belirtilerini hafifletmek veya beyne ya da kemiğe yayılan hastalığın oluşturduğu sorunları azaltmak için kullanılır.¹

• İlaç Tedavisi: Hedefe yönelik tedaviler, immünoterapiler, interferon tedavileri kullanılır. Bunlar tek tek veya birlikte de kullanılabilirler. Özellikle son yıllarda immünoterapi ve hedefe yönelik ajanların bir arada kullanımının oldukça başarılı olduğu görülmüştür.¹

1. Kidney Cancer Treatment. https://www.cancer.org/content/dam/CRC/PDF/Public/8662.00.pdf (Erişim Tarihi: 15.12.2020).

ONC 2062 (Ocak 2021)

• Tedavi bittikten sonra da belirli aralıklarla doktor kontrollerine giderek fizik muayene, laboratuvar testleri ve görüntüleme yöntemleriyle takip altında olmak önemlidir.¹

• Bu takiplerde hastalık bulgularının tekrar ortaya çıkıp çıkmadığı ve kullanılan tedavilere bağlı olası uzun süreli yan etkiler değerlendirilir.¹

1. After Kidney Cancer Treatment. https://www.cancer.org/content/dam/CRC/PDF/Public/8663.00.pdf (Erişim Tarihi: 15.12.2020).

ONC 2062 (Ocak 2021)

Ailenize ve arkadaşlarınıza hastalığınızdan bahsetmek¹:

• Hastalığınızla mücadelede önemli basamaklardan biri bu konuda kimlerle konuşacağınıza karar vermektir. Herkesin kanserle mücadele şekli birbirinden farklı olabilir ve bu süreçte kolaylıkla konuşabileceğiniz kişileri seçmek önemlidir.

• İlk aşamadan olup bitenler konusunda nasıl hissettiğinizden bahsetmek uygun olabilir. Hiçbir zaman yardım istemekten çekinmeyin, çünkü ne zaman ve kimden yardım geleceğini bilemezsiniz.

• Aileniz ve arkadaşlarınız çoğu zaman bu konuda ne söyleyeceklerini bilemezler ve sizi üzmekten çekinirler. Onlara nasıl hissettiğinizi anlatmak, sizi daha rahat destekleyebilecekleri bir ortam yaratabilir.
   

• Aileler sıklıkla çocuklarına veya torunlarına kanser tanısından bahsetmek istemezler, onların gösterebileceği tepkilerden çekinirler. Çocuklar genellikle evde olup biten şeylerden istemeseler de haberdar olurlar, bu yüzden onlarla konuşup bu konudaki duygularını öğrenmek önemlidir. Onların da bu konuda farklı kaygıları ve korkuları olabilir.

• Bu konuda her çocuk farklı bir tepki verebilir ve bu tepkiler çocuğun yaşına göre değişiklik gösterir. Sessiz ve sakin bir ortamda onlara hastalık ve tedavisiyle ilgili temel bilgiler vermek, hayatınızın nasıl değişebileceğini anlatmak faydalı olacaktır.

1. Telling Others About Your Cancer https://www.cancer.org/treatment/understanding-your-diagnosis/telling-others-about-your-cancer.html (Erişim Tarihi: 15.12.2020).

2. Helping Children When a Family Member Has Cancer: Dealing With Diagnosis. https://www.cancer.org/treatment/children-and-cancer/when-a-family-member-has-cancer/dealing-with-diagnosis.html (Erişim Tarihi: 15.12.2020).

ONC 2062 (Ocak 2021)

• Bazı yaşam tarzı değişiklikleri kanserli hastaların hayatlarını değiştirebilir.¹

Sağlıklı beslenin²:

• Kilonuzu koruyun ve ihtiyacınız olan besinler ile kaloriyi dengeli şekilde almaya çalışın.

• Doktorunuzdan iştahsızlık, tat kaybı, bağırsak sorunları gibi beslenmeyle ilgili yan etkilerle baş edebilmek için yardım isteyebilirsiniz.

Egzersiz ve dinlenmeyi dengeleyin²:

• Olabildiğince aktif kalın. Egzersiz, kemik sağlığınızın, kas gücünüzün ve yaşam kalitenizin yüksek kalmasına yardımcı olur.

• Doktorunuza günlük hayatta kolayca yapabileceğiniz egzersizler hakkında danışabilirsiniz.

Stresi azaltın²:

• Stresten kaçının. Stresinizi azaltmak için yoga gibi rahatlama yöntemleri deneyebilirsiniz.
  
   

   

Tedavilere Bağlı Yan Etkilerle Mücadele Etmek¹

• Kanser tedavileri sıklıkla bazı yan etkilere neden olur. Bu yan etkileri azaltmak kanser tedavisine devam edebilmek açısından çok önemlidir. Tedaviniz süresince yaşadığınız sorunları tedavi ekibinizle konuşarak bu sorunlara yönelik uygun çözümler için doktorunuzdan yardım alabilirsiniz.¹

Bazı yan etkiler ve bunlarla nasıl baş edebileceğiniz konusunda yol gösterici bilgileri aşağıda bulabilirsiniz^2-9

Diyare (İshal) ve Tedavisi²

• Tedavi sırasında ilaçlara bağlı farklı derecelerde diyare gelişebilir. Günde 7 seferden fazla dışkılama ve günlük ihtiyaçların karşılanmasını önleyebilecek derecede güç kaybı durumunda hastaneye yatış gerekebilir.

Hafif diyare* durumunda yapabilecekleriniz:

• Küçük miktarlarda, sık öğünler tüketin.

• Muz, pirinç, elma püresi ve kızarmış ekmek gibi sindirimi kolay yiyecekler tüketin.

• Kafein, süt ürünleri, portakal suyu, yağlı ve baharatlı gıdalardan kaçının.

• Düşük lif içeren bir diyet tercih edin.

• Vücudunuzun susuz kalmaması için bol su için.

*Derece 1 diyare: Günlük olarak kişinin normal rutininden 4 fazla dışkılama sayısı.

Yorgunluk³

• Yorgunluk, kansere veya aldığınız tedaviye bağlı ortaya çıkabilir. Günlük hayatınızı, aktivitelerinizi, sosyal ilişkilerinizi etkiler ve dinlenmekle geçmez. Aynı zamanda tedaviyle başa çıkabilme gücünüzü ve geleceğe dönük umudunuzu azaltır.

• Yorgunlukla mücadele için yapılması gereken, depresyon, stres, uykusuzluk, yetersiz beslenme, kansızlık, ilaç yan etkisi veya diğer hastalıklar gibi tıbbi bir neden olup olmadığının anlaşılması ve varsa tedavi edilmesidir.

Ağız kuruluğu ve mukozit⁴

Bazı hastalarda tedaviler nedeniyle ağız ve boğazda şişmeye bağlı olarak ağrılı ağız kuruluğu ve mukozit görülebilir. Bunun önlenmesi veya azaltılması için şu yöntemler uygulanabilir:

• Günde birkaç kere florürlü diş macunu ile dişler nazikçe fırçalanmalıdır.

• Ağızdaki yaralar ciddiyse, diş fırçası yerine yumuşak sünger kullanılabilir.

• Diş ipi nazikçe kullanılmalıdır.

• Bir su bardağın içerisine ½ çay kaşığı tuz ve ½ çay kaşığı karbonat konarak gargara yapılabilir.

• İçerisinde alkol bulunan ağız yıkama solüsyonlarından kaçınılmalıdır.

• Diş protezlerinin ağızda kalma süresi azaltılabilir.

• Asitli, baharatlı, tuzlu, sert ve kuru gıdalardan uzak durulmalıdır.

İştah Kaybı⁵ 

Kanser hastalarında sıklıkla hastalığın kendisine veya alınan tedavilere bağlı iştah kaybı görülür. İştah kaybı önlenmediğinde bu gerekli besinlerin alınamamasına, kilo kaybına, yorgunluğa ve güçsüzlüğe neden olur. İştah kaybıyla mücadele etmek için şu yöntemler kullanılabilir:

• İştahın artmasına yardımcı olmak için bulantı, ağız yaraları, ağız kuruluğu, ağrı veya depresyon gibi durumların tedavi edilmesi.

• Günde 5-6 kere ufak öğünler ve açlık hissedildiğinde atıştırmalıklar.

• Yemek miktarının kısıtlanmaması.

• Gün içerisinde açlık saatlerinin belirlenmesi ve o saatlerde yemek yenmesi.

• Kalori ve protein açısından zengin atıştırmalıklar (kuru meyveler, fındık, ceviz, yer fıstığı gibi kuru yemişler, fındık ezmesi, yoğurt, peynir, yumurta, dondurma, kahvaltılık gevrek, puding, süt veya besleyici meyveli sütler).

• Çok hızlı bir şekilde tokluk hissi yaratabileceğinden yemek sırasında büyük miktarlarda su içmekten kaçınılması.

• Alışveriş için yakınlardan yardım istemek.

• Hazır yemekleri tercih etmek.

• Keyifli ortamlarda yemek yemek.

• Büyük tabaklar yerine küçük tabaklarda yemek.

• Yemeğin kokusu veya tadı bulantıya neden oluyorsa yiyecekleri ısıtmadan oda sıcaklığında yemek.

• Yemeklere baharatlar ve lezzetlendiriciler eklemek.

• Metalik tat gibi tat konusunda sorunlar var ise yemekten önce naneli veya limonlu sert şekerler.

• İştahı artırmak için 20 dakikalık yürüyüşler gibi hafif egzersizler.

• Diyetisyen desteği.

El ayak sendromu⁶ 

El ayak sendromu bazen ilaçların kullanımı sırasında ortaya çıkabilen bir durumdur. El ayalarında ve tabanlarda kızarıklık, şişlik ve ağrı ile, bazen de soyulma ile seyreder. Etkilenen bölgelerde hassasiyet, yanma, karıncalanma olabilir. Şiddetli seyrettiği durumlarda elleri kullanma zorluğu ve yürümede güçlük meydana gelebilir. El ayak sendromunun önlenmesi için şu yöntemler kullanılabilir:

• El ve ayakların sıcak suyla temasının kısıtlanması.

• Ilık su ile duş alınması veya banyo yapılması.

• Sauna gibi ısı kaynakları ve doğrudan güneş alan yerlerden kaçınılması.

• Temizlik malzemelerindeki güçlü kimyasallarla temastan kaçınılması.

• Sıcak su altında astarsız lastik veya vinil eldiven kullanımından kaçınılması ve lastik eldivenlerin altına beyaz pamuklu eldiven giyilmesi.

• Elleri nemli tutmak için cilt bakım kremlerinin kullanımı.

• Bol, rahat ve iyi havalanan ayakkabı giymek.

• Çıplak ayakla yürümemek.

Tat değişiklikleri⁷

Kanser tedavisinde kullanılan ilaçlara bağlı olarak bazı kişilerde ağız tadında değişiklikler oluşabilir. Acı, tatlı, ve/veya tuzlu yiyeceklerin tadı öncekinden farklı algılanabilir. Sanki yenen her şeyin tadı aynıymış gibi gelebilir. Özellikle et veya bol proteinli gıdaların tadı kimyasal veya metalik şekilde algılanabilir. Tat değişikliklerinin önüne geçebilmek için şunlar uygulanabilir:

• Ağız kuruluğu, diş veya diş eti problemleri gibi nedenlerin tedavi edilmesi.

• Kokusu ve tadı güzel olan yiyeceklerin seçilmesi.

• Pişirme kokularının önlenmesi için havalandırma kullanmak (soğuk veya oda sıcaklığındaki gıdalar da daha az kokar).

• Soğuk veya donmuş gıdaların tüketilmesi.

• Metalik tadı azaltmak için plastik çatal bıçak ve cam pişirme kapları kullanılması.

• Ağızdaki acı ve metalik tadın maskelenmesine yardımcı olmak üzere nane, limon veya portakal gibi aromaları olan sert şekerler veya şekersiz sakız.

• Yiyeceklerin otlar, baharatlar, şeker, limon veya soslarla tatlandırılması.

• Bir su bardağın içerisine ½ çay kaşığı tuz ve ½ çay kaşığı karbonat konarak gargara yapılması.

Bulantı ve kusma⁸ 

• Bazı hastalarda kanser ilaçlarına bağlı bulantı ve kusma görülebilir. Bunu önlemek daha iyi hissetmenizi sağlar ve sıvı kaybı, beslenme bozukluğu gibi sorunlar yaşamanızı engeller. Bulantı ve kusmayı önlemek için şunlar uygulanabilir:

• Bol sıvı alın.

• Yağlı, baharatlı, tatlı ve kızarmış şeylerden rahatsız oluyorsanız yemeyin.

• Yemek hazırlarken kokusundan rahatsız oluyorsanız başkalarından yardım isteyin.

• Kokudan rahatsız oluyorsanız soğuk gıdaları tercih edin veya yemeğinizin soğumasını bekleyin.

• Bu durumu doktorunuzla konuşun, doktorunuz gerekli görürse bulantı için bir tedavi başlayabilir.

Uykusuzluk⁹ 

Kanser tedavisi alan hastaların yaklaşık yarısında ilaçlar, hastanede yatış, stres gibi nedenlerle uykusuzluk gelişebilir. Uykusuzluk sorununuz olduğunda bunu doktorunuzla konuşup yardım isteyebilirsiniz.

• Uykuyla ilgili alışkanlıklar geliştirmek faydalı olabilir. Sadece uykunuz geldiğinde yatağa gitmek, karanlık ve sessiz bir ortam ayarlamak, uygun yatak seçimi, yatmadan birkaç saat öncesinde televizyon seyretmeyi ve diğer elektronik cihazları kullanmayı bırakmak, yatmadan bir süre önce yemeyi ve içmeyi kesmek, gündüz düzenli egzersiz yapmak bunlardan bazılarıdır.

• Rahatlama terapileri ve davranış terapileri de sorunun çözülmesine yardımcı olabilir.

1. Managing Physical Side Effects. https://www.cancer.net/coping-with-cancer/physical-emotional-and-social-effects-cancer/managing-physical-side-effects (Erişim Tarihi: 16.12.2020).

2. Diarrhea. https://www.cancer.net/coping-with-cancer/physical-emotional-and-social-effects-cancer/managing-physical-side-effects/diarrhea (Erişim Tarihi: 07.09.2020).

3. Fatigue. https://www.cancer.net/coping-with-cancer/physical-emotional-and-social-effects-cancer/managing-physical-side-effects/fatigue (Erişim Tarihi: 07.09.2020).

4. Mouth Sores or Mucositis. https://www.cancer.net/coping-with-cancer/physical-emotional-and-social-effects-cancer/managing-physical-side-effects/mouth-sores-or-mucositis (Erişim Tarihi: 07.09.2020).

5. Appetite Loss. https://www.cancer.net/coping-with-cancer/physical-emotional-and-social-effects-cancer/managing-physical-side-effects/appetite-loss (Erişim Tarihi: 07.09.2020).

6. Hand-Foot Syndrome or Palmar-Plantar Erythrodysesthesia. https://www.cancer.net/coping-with-cancer/physical-emotional-and-social-effects-cancer/managing-physical-side-effects/hand-foot-syndrome-or-palmar-plantar-erythrodysesthesia (Erişim Tarihi: 07.09.2020).

7. Taste Changes. https://www.cancer.net/coping-with-cancer/physical-emotional-and-social-effects-cancer/managing-physical-side-effects/taste-change (Erişim Tarihi: 07.09.2020).

8. Nausea and Vomiting in People with Cancer. https://www.cancer.gov/about-cancer/treatment/side-effects/nausea (Erişim Tarihi: 16.12.2020).

9. Sleep Problems (Insomnia) and Cancer Treatment. https://www.cancer.gov/about-cancer/treatment/side-effects/sleep-disorders (Erişim Tarihi: 16.12.2020).

ONC 2062 (Ocak 2021)